Soğuk algınlığı ve grip gibi enfeksiyonlarda sıklıkla rastlanan belirtilerin başında gelen boğaz ağrsı, kontrol altına alınmadığında konuşma, yemek yeme ve hatta nefes almayı güçleştirebilir. Boğaz ağrıları genellikle evde uygulanan basit yöntemler ile kontrol altına alınabilir. Fakat uzun süren ve şiddetli boğaz ağrılarında tıbbi tedaviye ihtiyaç duyulabilir. Boğaz ağrıları yaygın bir yanlış kanı olarak akla gırtlak kanseri başta olmak üzere bazı onkoloji alanlarını getirse de farenjit, bademcil iltihabı gibi pek çok farklı nedenden kaynaklanabilir. Hatta geçici veya tahriş nedeniyle de yaşanabilir.
Boğaz Ağrısı Nedir?
Boğaz ağrısı, yutkunduğunda gitgide kötüleşen boğazda ağrı, kaşınma, yanma hissi ve tahriş hissini tanımlar. Boğaz ağrısı, poliklinik başvurularında en sık görülen semptomlardan biridir. Çoğu boğaz ağrısı enfeksiyon ve çevresel faktörlerden meydana gelir. Kuru boğaz hissi rahatsız edici olsa da genellikle boğaz ağrısı kendiliğinden geçer. Bazen boğaz ağrısı oluşma nedenine ve türüne göre tedavi gerektirebilir. Düzenli boğaz ağrısı problemleri yaşamak belki hastalıkların habercisi olabilir bu nedenle yıllık check-up taraması etkili bir yöntem olacaktır. Hem Check up nasıl yapılır diye merak eden hastalar, hem de boğaz ağrısının kronik gerekçelerini öğrenmek isteyen hastalar hastanelere baş vurabilir. Boğazın farklı bölgelerinde görülen boğaz ağrıları etkilediği bölgeye göre şu şekilde isimlendirilir:
- Ağzın hemen arka kısmındaki alanı etkiliyorsa, farenjit
- Bademciklerin şişmesi ve kızarmasına neden oluyorsa, bademcik iltihabı (tonsilit)
- Gırtlakta şişme ve kızarıklığa neden oluyorsa, larenjit
Boğaz Ağrısı Nedenleri Nelerdir?
Boğaz ağrısının enfeksiyonlardan çeşitli yaralanmalara kadar pek çok nedeni olabilir. En yaygın boğaz ağrısı nedenleri aşağıda özetlenmiştir.
SOĞUK ALGINLIĞI, GRİP VE DİĞER VİRAL ENFEKSİYONLAR
Boğaz ağrılarının yaklaşık %90’ı viral enfeksiyonlar nedeniyle meydana gelir. Soğuk algınlığı, grip, mononükleoz, koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19), kızamık, suçiçeği, kabakulak gibi viral hastalıklarda boğaz ağrısı yaygın olarak görülür.
BAKTERİYEL ENFEKSİYONLAR
Boğaz ağrılarında en sık rastlanılan bakteri türü, Streptococcus bakterileridir. Özellikle çocuklarda görülen boğaz ağrılarının yaklaşık %40’ının oluşumunda Streptococcus bakterileri vardır. Streptococcus bakterileri dışında gonore ve klamidya gibi cinsel yolla bulaşan bakteriyel enfeksiyonlar da boğaz ağrısına neden olabilir.
ALERJİ
Polen, toz, küf, çimen veya evcil hayvan gibi çeşitli tetikleyicilerin neden olduğu alerjik reaksiyonlarda burun tıkanıklığı, hapşırma ve boğaz ağrısı gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Tetikleyicilere tepki olarak bağışıklık sistemi farklı kimyasallar salgılar. Bu salgılar burunda aşırı birikerek boğazın arka kısmına damlayabilir. Postnazal akıntı denilen bu akıntılar boğazı tahriş edebilir.
KURU HAVA
Kuru hava, boğazın nemini emer. Özellikle kışın kullanılan ısıtıcılar ortamın nemini azaltarak boğaz kuruluğuna, tahribatına ve boğaz ağrısına neden olabilir.
ÇEVRE KİRLİLİĞİ
Birçok canlıya zarar vererek doğanın dengesini bozan pek çok atık ve kimyasal maddeler boğaz ağrısına neden olabilir.
TRAVMA
Boyuna alınan darbeler sonucu boğaz ağrısı gelişebilir. Boğaza sıkışan bir yiyecekte boğazların tahrip olmasına neden olur. Ayrıca Boğaz ağrılarının ortaya çıkmasına neden olan yaralanmalardan biri de ses tellerinin ve kaslarının aşırı zorlanmasıdır. Özellikle yüksek sesle konuşmak zorunda kalan öğretmen, antrenör gibi meslek dallarında görülen boğaz ağrılarının en yaygın sebebi budur.
GASTROÖZOFAGEAL REFLÜ HASTALIĞI
Mideden salgılanan asidin yemek borusuna geri dönmesi olarak ifade edilen reflü hastalığı da boğaz ağrılarının önemli nedenlerinden biridir. Yemek borusuna gelen asit, boğazlarda yanmaya ve ağrıya neden olur.
Boğaz Ağrısına Neden Olan Risk Faktörleri Nelerdir?
Boğaz ağrısı herkesde görülebilir. Bazı risk faktörlerinden birine ya da birkaçına sahip olmak sizi boğaz ağrılarına karşı daha hassas hale getirebilir:
- Yaş: 3-15 yaş arası çocuk ve gençlerde enfeksiyona bağlı boğaz ağrısına oldukça sık rastlanır.
- Sigara dumanına maruz kalma: Sigara kullanmak veya pasif içici olarak sigara dumanına maruz kalmak boğazı tahriş eder. Ağız, boğaz ve gırtlak kanseri riskini arttırır.
- Temas: Viral veya bakteriyel enfeksiyonların kolaylıkla yayıldığı okul, ofis, toplu taşıma gibi kalabalık alanlarda bulunma boğaz ağrısına neden olabilecek hastalıklara maruziyet bakımından yüksek risk taşır.
- Bağışıklık sistemi: zayıflayan bağışıklık sistemi boğaz ağrısının ortaya çıkmasına neden olabilecek tüm hastalıklar için risk oluşturur.
Boğaz Ağrısını Önlemek İçin Neler Yapılmalıdır?
Basit adımlar özellikle enfeksiyon kaynaklı boğaz ağrılarının oluşmasını engelleyebilir:
- Hapşırma ve öksürme sonrasında ellerinizi mutlaka yıkayın.
- Özellikle kalabalık ortamlarda, toplu taşımalarda mutlaka el dezenfektanı kullanın.
- Burun ve ağzınıza gerekli hijyeni sağlamadan dokunmayın.
- Enfeksiyonu olduğunu bildiğiniz kişilerle yakın temastan kaçının.
- Kapı kolu, bilgisayar, masa üstü gereçleri gibi ortak kullanılan eşyaların hijyenine dikkat edin.
- Boğaz enfeksiyonları gibi çeşitli enfeksiyonlara karşı bağışıklık sisteminizi sağlıklı bir diyet ve düzenli egzersiz ile güçlendirin.
- Genel sağlık taramalarını ihmal etmeyin.
Boğaz Ağrısında Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Boğaz ağrıları genellikle 5-10 gün içerisinde evde uygulanan tedaviler ile kendi kendine geçmektedir. Fakat uzun süren boğaz ağrılarında tıbbi tedaviye ihtiyaç duyulabilir. Kulak burun boğaz uzmanları iyileşmeyen boğaz ağrılarına eşlik eden şu durumların varlığında mutlaka bir hekime başvurulmasını önermektedir:
- Nefes almada, yutkunmada veya ağzı açmada zorlanma
- Yüz veya boyunda şişlik
- 38°C üzeri ateş
- Tükürükte kan olması
- Uzun süren ses kısıklığı
- Şiddetli kulak ağrısı
- Kızarıklık
- Döküntü
- Eklem ağrısı
- Yutma yetersizliğini gösterebilecek olağandışı salya akıntısı
Boğaz Ağrısı Tanısı Nasıldır?
Kulak burun boğaz uzmanı tarafından hastanın semptomları dinlenerek, tıbbı geçmişi incelenir ardından detaylı fiziki muayeneye geçilir. Boğaz, çeşitli aletler veya kamera kullanılarak incelenir. Muayene sonrasında doktorlar, boğaz ağrısının nedeni olan streptokok bakterilerini tespit etmek için basit bir test kullanırlar. Doktor, salgı örneği almak için boğazın arkasına steril bir bez sürer ve örnek test için laboratuvara gönderilir. Hızlı antijen testleri ile kısa sürede sonuçlar elde edilir. Bu testlerin yanı sıra 24-48 saat arasında sonuç veren, daha güvenilir olan ve boğaz kültürü olarak adlandırılan testlerde istenilebilir.
Boğaz Ağrısının Bitkisel Tedavisi Var mıdır?
Boğaz ağrısında bol sıvı tüketimi oldukça önemlidir. Bazı bitkisel çaylar boğaz ağrısından kaynaklanan rahatsızlığı hafifletmeye yardımcı olabilir:
- Limon ve ballı Ilık su
- Zencefil çayı
- Yeşil çay
- Meyan kökü
- Kekik çayı
- Ekinezya çayı
- Çemen otu
- Hatmi kökü
- Sarımsak
- Ada çayı
Ayrıca yapılan çalışmalarda özellikle karanfil, zencefil ve ekinezya çiçeği özlerinin boğaz ağrısından kaynaklanan iltihabı azaltabileceği sonucuna varmıştır. Bitkisel tamamlayıcı alternatif uygulamalar her birey için uygun bir yaklaşım olmayabilir. Dolayısıyla bu tarz uygulamalar öncesinde hekiminize danışmanız ve yöntemin sizin için uygunluğu konusunda bilgi almanız oldukça önemlidir.
Boğaz Ağrısının Tedavisi Nasıldır?
Boğaz ağrısının nedeni viral enfeksiyon ise antibiyotiklerin virüsler üzerinde etkisi olmadığı için genellikle tıbbı tedavi gerekmez. Şiddetli ve uzun süreli boğaz ağrılarında ise uygulanan ilaç tedavileri altta yatan nedeni tedavi etmeye ve semptomları hafifletmeye yöneliktir. Boğaz ağrısını hafifleten asetaminofen ve ibuprofen en sık kullanılan ilaçların etken maddeleridir.
Antihistaminikler, alerji semptomlarınıza yardımcı olabilir. Polen, küf veya çimen gibi bir alerjenle temas ettiğinizde vücudunuz histamin salgılar. Histamin, ağrı hissinde rol oynar, bu nedenle bir antihistaminik almak alerjiye bağlı boğaz ağrısına yardımcı olabilir.
Reflünün başarılı tedavisi zaman alabilir. Ne kadar erken teşhis ve tedavi edilirse boğaz ağrısı gibi belirtiler o kadar çabuk ortadan kalkar.
Boğaz ağrılarının bakteriyel enfeksiyon sonucu oluştuğu teşhisi konulduğunda, zatürre, bronşit ve ateş gibi daha ciddi komplikasyonları önlemek için uygulanacak en doğru tedavi seçeneği antibiyotiktir. Hekim tarafında yaklaşık 7-10 gün sürecek bir tedavi planlanır.
Boğaz Ağrısından Kurtulmak İçin Evde Uygulanabilecek Öneriler Nelerdir?
Boğaz ağrısından kurtulmak amacıyla doktorunuzun bilgisi ve önerisi dahilinde yapabileceğiniz çeşitli uygulamalar mevcuttur:
- Tuzlu su ile gargara yapın.
- Bal tüketin. Bal, antimikrobik özelliğe sahip, yara onarımını destekleyen, boğaz ağrısı için sıkça tercih edilen doğal bir üründür.
- Kuruyan sinüsler için ortamı nemlendirin.
- Nefes açıcı uçucu yağlar ile buhar banyosu yapın.
Boğaz Ağrısı Nasıl Geçer?
Farklı hastalıklardan kaynaklı oluşan boğaz ağrısının iyileşmesinde istirahatin önemli bir yeri vardır. Boğaz ağrısında ses tellerini dinlendirmek de önemlidir. Yüksek sesle konuşmamak ve gerekli olmadıkça çok konuşmayarak boğazı tahriş etmemek gerekir. Ayrıca boğazın kurumaması için sık sık sıvı tüketerek boğaz nemlendirilebilir. Boğaz ağrısı, solunan kirli havadan kaynaklanabileceği için sigara içilen ortamda bulunmak veya sigara içmek, boğaz ağrısı oluşturur. Boğaz ağrısının bir an önce iyileşmesi için çeşitli besinler kullanılabilir. Bu besinlerin başlıcaları şöyle sıralanabilir:
- Bal: Boğaz ağrısında en çok kullanılan besinler arasında bal yer alır. Bal tek başına veya ılık bitki çaylarına katılarak tüketildiğinde boğazı yumuşatır ve nemlendirir. Ayrıca ağız yaralarında, öksürükte ve boğaz ağrısında iyileşmeye yardımcıdır.
- Sarımsak: Halk arasında doğal antibiyotik olma özelliği ile bilinen sarımsak, enfeksiyon durumunda kullanıldığında enfeksiyonu azaltarak boğaz ağrısının geçmesine yardımcı olabilir. Sarımsak yemeklere katılarak veya çiğ halde tüketildiğinde faydasını gösterir. Mide rahatsızlığı olan kişiler, sarımsağı çiğ olarak tükettiğinde rahatsızlık oluşturabileceği unutulmamalıdır.
- Elma Sirkesi: Antibakteriyel özelliği olan elma sirkesi, bakteri kaynaklı enfeksiyonu azaltabilir. Ayrıca asidik yapısı ile boğazda oluşan balgamı parçalayacağından öksürüğü ve boğaz ağrısını azaltmaya yardımcı olabilir. Elma sirkesi gargara olarak veya besinlere katılarak tüketilebilir.
Boğaz ağrısı sık görülen bir şikayettir. Bu şikayeti kendinizde gözlemlemeniz halinde sağlık kuruluşlarına başvurarak hekimlerden destek almanız önerilir.
