HPV Nedir? HPV Aşısı Nedir?

HPV, cinsel yolla bulaşan, oldukça yaygın görülen bir enfeksiyondur. Cinsel olarak aktif olan kişilerin yaklaşık olarak %50’si, hayatlarının bir döneminde HPV ile enfekte olurlar. Hiçbir belirtisinin olmaması, kişinin HPV enfeksiyonu taşımadığı anlamına gelmez. Ancak HPV virüsünün bazı tipleri kansere sebep olabilir. HPV aşısı, kişiye HPV virüsüne karşı bağışıklık kazandırarak HPV’nin yol açtığı kanserlere karşı koruma sağlar.

HPV Nedir?

HPV, insanlarda oldukça yaygın olarak bulunan ve çoğu kişide bir soruna yol açmasa da bazı kişilerde genital siğil ve kansere sebep olabilen virüsün adıdır. HPV virüsü cildi etkiler. HPV’nin birçok tipi, ağzı, boğazı ve genital bölgeyi etkiler. HPV bulaşı ya da belirtileri için cinsel ilişki şart değildir. Tıpkı hiv belirtileri ya da bulaşında olduğu gibi; HPV genital bölgelerin teması; anal, vajinal veya oral seks, genital bölge ile temas etmiş olan havlu gibi eşyaların ortak kullanımı yolu ile de bulaşabilir. HPV ile enfekte olmuş kişi herhangi bir semptom göstermeyebilir; dolayısıyla kişilerin HPV ile enfekte olup olmadıklarını belirlemek için bazı özel testler yapılmalıdır.

HPV virüsü çoğu kişide herhangi bir sorun veya hastalığa yol açmaz. HPV ile enfekte olan kişilerin yüzde doksanında enfeksiyon 2 yıl içinde geriler. Ancak bazı HPV tipleri aşağıdaki gibi önemli sağlık sorunlara yol açabilir:

• Genital siğiller
• Liken planus
• Servikal kanser
• Anal kanser
• Penis kanseri
• Vulva kanseri
• Vajinal kanser
• Bazı baş ve boyun kanserleri

HPV Tanısı

HPV testi, serviks (rahim ağzı) kanseri tarama testinin bir parçasıdır. Bu tarama rahim kanseri belirtileri fark edilmeden de yapılır. Bu tarama HPV-Pap Smear Testi olarak bilinir. HPV tanısı için bir kan testi yoktur. Tarama sırasında serviksten küçük bir hücre örneği alınır ve HPV açısından test edilir. Tarama, 30 ila 65 yaş arası kadınlarda beş yılda bir yapılır. Taramanın amacı serviks kanseri olan kişilerin erken tanı almasını sağlamak ve serviks kanserinin yol açtığı mortalite ve morbiditeyi azaltmaktır. Homoseksüel ilişkisi olan erkeklerde de anal kanser gelişme riski yüksek olduğundan risk grubundaki erkeklere de HPV testi önerilir.

HPV’den tamamen korunmak mümkün olmasa da aşağıdaki iki öneri HPV’den korunmaya yardımcı olabilir:

• Cinsel ilişki sırasında kondom kullanmak, HPV riskini azaltabilir. Ancak kondomlar genital bölgeyi tamamen örtmedikleri için kesin bir koruma sağlamazlar.
• HPV aşıları, genital siğil ve serviks kanserine en sık yol açan HPV tiplerine karşı koruma sağlar ancak tüm HPV tiplerine karşı bir koruma sağlamaz.

HPV Aşısı

Serviks kanserinin en önemli risk faktörü HPV virüsüdür. Piyasada en sık kullanılan HPV aşıları bivalan aşı ve kuadrivalan aşıdır. Bivalan aşı kansere en sık sebep olan HPV tip 16 ve 18’e karşı koruyuculuk sağlar. Kuadrivalan aşı ise HPV tip 16 ve 18’in yanı sıra genital siğillere en sık sebep olan HPV tipleri 6 ve 11’e karşı da koruyuculuk sağlar. Kuadrivalan aşı olarak bilinen HPV aşısı, FDA tarafından onaylanmış olup hem kız hem de erkek çocuklara uygulanabilen bir aşıdır. Bu aşı, kız çocuklara veya kadınlara virüsle karşılaşmadan önce yapıldığında serviks kanseri olgularının önemli bir kısmının önüne geçer. Aynı zamanda bu aşı, vajinal kanser ve vulva kanserine karşı da koruyucudur. Üstelik HPV aşısı hem erkeklerde hem de kadınlarda genital siğilleri, anal kanserleri, ağız kanserlerini, baş ve boyun kanserlerini önler.

HPV aşısının kız çocuklar kadar erkek çocuklarda da uygulanmak istenmesinin nedenlerinden biri olarak erkekleri aşılamanın erkeklerden kadınlara HPV bulaşma riskini de azaltacağının öngörülmesi olarak gösterilir.

CDC’nin (Hastalık Kontrol ve Koruma Merkezleri) önerilerine göre 11-12 yaşındaki kız ve erkek çocuklar ilk doz HPV aşısı ile aşılanmalıdır. Ancak aşılama en erken 9 yaşından sonra olmalıdır. Bu yaş aralığı, kız ve erkek çocukların 11-12 yaşlarında virüsle karşılaşmamış olması göz önüne alınarak belirlenmiştir. Kişi, daha önce HPV ile enfekte olmuşsa aşının koruyuculuğu daha az olur. Ayrıca aşı cevabı genç yaşlarda daha iyi oluşur.

İlk doz aşı ile ikinci doz arasında en az 6 ay bulunmalıdır. 15 yaşına kadar iki doz aşı HPV’ye karşı koruyuculuk sağlarken 15-26 yaş aralığında aşının koruyuculuk sağlayabilmesi için üç doz aşı uygulanmalıdır.

FDA, kuadrivalan aşının 9-45 yaş aralığında uygulanabileceğini belirtmiştir. Ancak 27-45 yaş aralığındaki kişilerin aşı olmadan önce doktor tavsiyesi almalarının daha uygun olacağı belirtilir.

HPV Aşısı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Kimler HPV Aşısı Olmamalıdır?

HPV aşısı hamile kadınlara ve ciddi hastalığı olan kişilere önerilmez. Öte yandan HPV’nin hamileliğe engel teşkil etmediği bilinmektedir. Yine de ebeveyn olmak isteyenler ve doğal yoldan bunun oluşmadığına ilişkin hekim kaanati varsa tüp bebek aşamaları hakkında bilgi almak için tüp bebek merkezine başvurabilir. Mantar veya lateks alerjisi dahil olmak üzere ciddi alerjisi olan kişilerin aşı olmadan önce doktora görünmesi ve doktor tavsiyesi alması önerilir. Aşının herhangi bir içeriğine karşı alerjik reaksiyon gösteren veya daha önceki HPV aşısında ciddi alerjik reaksiyon gösteren kişiler de aşılanmamalıdır.

CİNSEL OLARAK AKTİF OLAN KİŞİLER HPV AŞISINDAN FAYDA GÖRÜR MÜ?

Evet, fayda görebilirler. Kişi HPV’nin bir tipi ile enfekte olmuş olsa bile diğer HPV tiplerine karşı aşı olarak korunabilir. Ancak hiçbir aşı, önceden var olan HPV enfeksiyonuna karşı fayda sağlamaz. HPV aşıları ancak daha önce maruz kalınmayan spesifik HPV tiplerine karşı koruma sağlar.

HPV AŞISININ YAN ETKİLERİ NELERDİR?

Yapılan birçok çalışmada HPV aşısı güvenilir bulunmuştur. Bildirilen yan etkiler oldukça hafiftir. HPV aşısının en sık görülen yan etkisi aşı yapılan bölgede ağrı, kızarıklık ve şişliktir. Bazen aşıdan sonra baş dönmesi ve bayılma görülebilir. Aşı yapıldıktan sonra 15 dakika kadar daha oturmaya devam etmek bayılma riskini azaltır. Aşıdan sonra baş ağrısı, mide bulantısı, kusma, halsizlik görülebilir. CDC ve FDA olağan dışı veya ciddi yan etkiler olma olasılığına karşın aşı etkilerini izlemeye ve rapor etmeye devam etmektedir.

HPV AŞISI RUTİN AŞI TAKVİMİNDE YER ALIYOR MU?

Hayır. T.C Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen ve en son 3 Haziran 2020’de güncellenen aşı takviminde HPV aşısı yer almamaktadır.

HPV AŞISI OLAN KADINLAR SERVİKS KANSERİ TARAMASINA KATILMALI MIDIR?

Evet. HPV aşısı, Pap Smear Testi olarak da bilinen serviks kanseri tarama programının yerini doldurmamaktadır. HPV aşıları tüm HPV tiplerini kapsamamaktadır. 30 yaşında başlayan ve beş yılda bir 65 yaşına kadar yapılan rahim ağzı kanseri tarama programı, önleyici ve koruyucu sağlık hizmetlerinin en önemli etmenlerinden birisidir.

ÖNERİLEN AŞI YAŞ ARALIĞINDA OLMAYANLAR SERVİKS KANSERİNE KARŞI NASIL KORUNABİLİR?

HPV aşısının önerildiği yaş aralığında olmayan kişiler, korunmasız cinsel ilişkide bulunmayarak serviks kanseri riskini azaltabilirler. Genital bölge ile temas riski bulunan eşyaları kimseyle ortak kullanmamalı ve bu eşyaların hijyenini sağlamalıdır. Sigara içmek serviks kanseri riskini arttıran bir faktördür. Sigara içen kişiler mutlaka sigarayı bırakmalıdır. Tarama programına katılmalı, 30 yaşından sonra Pap smear testini düzenli olarak yaptırmalıdır.

Cinsel ilişkiden sonra vajinal kanama, cinsel ilişki sırasında ağrı, postmenopozal kanama, pelvik ağrı veya regl dönemleri dışında vajinal kanama gibi belirtiler serviks kanseri belirtisi olabilir. Bu gibi durumlarla karşılaşılması halinde hemen doktora başvurun ve sağlığınızı ihmal etmeyin!